Wat kun je doen als iemand geen hulp wil, maar het wel nodig heeft?

Waarom zegt iemand nee tegen hulp?

Toegeven dat je hulp nodig hebt is niet makkelijk. Mensen weigeren meestal niet omdat ze koppig zijn, maar omdat ze:

• bang zijn om controle te verliezen over hun leven,
• het spannend vinden om afhankelijk te zijn van anderen,
• zich schamen of trots zijn,
• slechte ervaringen met zorg hebben,
• niet beseffen dat ze hulp nodig hebben (bijvoorbeeld door dementie of een psychische aandoening).

Er samen rustig over praten kan helpen.

Hoe blijf je in gesprek zonder strijd?

Je hoeft het niet altijd eens te zijn, maar in gesprek blijven is belangrijk. Dat lukt vaak beter als je de druk eraf haalt:

• Luister zonder oordeel. Vraag bijvoorbeeld: “Wat maakt dat je geen hulp wilt?” in plaats van: “Je hebt hulp nodig."
• Benoem wat je ziet. Vertel je naaste wat je opvalt. Probeer het vooral bij feiten te houden en niet je mening te geven. Dus niet: "Ik vind dat je huis vies is.", maar: "Ik zie dat er vuil naast je prullenbakken ligt en dat er schimmel op je vuile vaat staat."
• Vertel wat het met jou doet. Laat weten welke zorgen jij hebt, en welk effect het op jou of anderen heeft. Soms willen mensen wel hulp niet accepteren voor zichzelf, maar wel als het iemand raakt om wie ze geven.
• Stel open vragen. Oftewel vragen die beginnen met wie, wat, waarom of hoe. Bijvoorbeeld: "Hoe zou je het liefst hebben dat dingen geregeld worden?" Daarmee laat je zien dat je echt wilt begrijpen, niet alleen overtuigen.
• Roep hulp in van anderen. Denk aan familie, vrienden of buren. Soms helpt het om het van meerdere mensen te horen dat er iets mis is. Ga het gesprek niet in een groep met zijn allen aan: dan overrompel je je naaste en voelt hij of zij zich al snel aangevallen.

Wat als praten niet helpt?

Heb je geprobeerd het gesprek aan te gaan, maar blijft je naaste weigeren?

Schakel dan hulp van buitenaf in. Dat kun je op meerdere manieren doen:

1. Overleg met een professional die de situatie kent

Neem contact op met:

• de huisarts van degene om wie het gaat,
• de wijkverpleegkundige,
• of het sociaal wijkteam van de gemeente.

Zij kunnen samen met jou inschatten hoe ernstig de situatie is, of er sprake is van verwaarlozing of psychische nood, en welke hulp passend is (zoals bemoeizorg).

2. Bel (anoniem) met het Meldpunt Zorgwekkend Gedrag

Vind je aankloppen bij de huisarts, wijkverpleegkundige of GGD spannend, wil je anoniem blijven, of weet je niet goed waar te beginnen? Dan kun je ook eerst contact opnemen met het Meldpunt Zorgwekkend Gedrag.

Daar kun je om advies vragen, een melding doen, of bespreken welke hulp er in jullie regio beschikbaar is.

Bel gratis 0800 – 1205 of kijk op www.zorgwekkendgedrag.nl.

En als de situatie echt uit de hand loopt?

Soms is de situatie zo ernstig dat iemand zichzelf of anderen in gevaar brengt. Denk aan verwaarlozing, agressie of dreigend gedrag.

Dan is het belangrijk om snel professionele hulp in te schakelen:

• Bij direct levensgevaar of noodsituaties: bel 112.
• Bij acute psychische nood (bijv. zelfmoordgedachten): bel de crisisdienst via de huisarts of via 113 (zelfmoordpreventie). De huisarts of huisartsenpost kan de crisisdienst van de GGZ inschakelen.
• Bij ernstige zorgen, maar geen noodsituatie: bel het Meldpunt Zorgwekkend Gedrag (0800 – 1205) of overleg met de GGD of huisarts van je naaste.
• Bij vermoedens van huiselijk geweld, kindermishandeling of verwaarlozing: neem contact op met Veilig Thuis (0800 – 2000, ook anoniem mogelijk).

Kun je iemand dwingen om hulp te accepteren?

Niet zomaar. Dwang mag alleen ingezet worden als het écht niet anders kan: als iemand ernstig nadeel veroorzaakt voor zichzelf of anderen, en alle vrijwillige hulp is geprobeerd maar niet werkt.

Er zijn twee wetten voor dit soort situaties:

• de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz): bij psychische aandoeningen
• de Wet zorg en dwang (Wzd): bij dementie of een verstandelijke beperking

Je kunt dwangzorg niet zelf inschakelen. Dit gaat altijd via professionals, meestal in deze volgorde:

• Een arts of behandelaar (bijv. huisarts, psychiater of specialist ouderengeneeskunde) stelt vast dat iemand zichzelf of anderen ernstig in gevaar brengt.
• De gemeente of zorginstelling meldt dit bij de crisisdienst of start een Wvggz-procedure.
• Een psychiater of arts beoordeelt de situatie en stelt vast of er verplichte zorg nodig is.
• Bij een spoedsituatie kan de burgemeester een crisismaatregel nemen. Dat is een tijdelijke opname van maximaal drie dagen, verlengbaar tot drie weken.
• Voor langdurige verplichte zorg beslist uiteindelijk de rechter, na advies van deskundigen en na het horen van de betrokkene zelf.

In het kort

Wil je naaste geen hulp, maar heeft hij of zij die volgens jou wel nodig? Probeer dan eerst het gesprek aan te gaan en te achterhalen waarom iemand geen hulp wil.

Helpt praten niet? Of loopt de situatie uit de hand? Dan hoef je er niet alleen voor te staan: er zijn professionals die je kunt inschakelen.